มะแฟน

ชื่ออื่น ๆ : ปี (ภาคเหนือ), ฟีแซ, พีแซ, ผี (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่), แฟนส้ม (เลย), ส้มแป้น (นครราชสีมา), มะแฟน (ภาคกลาง), กะโปกหมา, กะตีบ (ประจวบ), ค้อลิง (ชัยภูมิ)

ลักษณะทั่วไป :
ต้น : เป็นพรรณไม้ยืนต้น ขนาดกลาง ลำต้นมีความสูงประมาณ 20 เมตร

ใบ : ใบเป็นประกอบ มีใบย่อยประมาณ 7-9 ใบ ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปรียาว ปลายใบมีติ่งแหลม ส่วน
โคนใบกลมมน ขนาดของใบยาวประมาณ 2-4.5 นิ้ว กว้างประมาณ 1-2.5 นิ้ว ใบอ่อนมีขนขึ้นประปราย แต่พอแก่ขนก็จะหลุดไป เป็นใบเรียบเกลี้ยง ใต้ท้องใบจะเห็นเส้นใบเป็นรูปตาข่ายเห็นได้ชัด ก้านใบยาวประมาณ 1 ซม.

ดอก : ดอกออกเป็นช่อกระจาย อยู่ตามบริเวณง่ามใบ ลักษณะของดอกมีกลีบดอก และกลีบรองกลีบดอกมีอย่างละ 5 กลีบ มีเป็นสีเขียว กลางดอกก็จะมีเกสรตัวผู้ประมาณ 10 อัน และเกสรตัวเมียอีก 1 อัน มีขนาดสั้นกว่ากลีบดอก

ผล : ผลมีลักษณะค่อนข้างกลมมน มีร่อง 2-3 ร่อง เปลือกผลเป็นสีแดง ภายในผลมีเนื้อนุ่มสีขาว และมีเมล็ด เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1-2 ซม. เมล็ดจะแข็ง

การขยายพันธุ์ : เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง ที่ทนต่อความร้อนได้ดี มีการขยายพันธุ์ด้วยการใช้เมล็ด

ส่วนที่ใช้ : ราก ผล


สรรพคุณ : ราก ใช้รากสด หรือแห้ง นำมาต้มเอาน้ำกินเป็นยาแก้พิษซาง แก้ไข้ และเป็นยาถอนพิษต่าง ๆ เป็นต้น


ผล ใช้รับประทานได้ รสชาติเปรี้ยวๆหวานๆ


ถิ่นที่อยู่ : เป็นพรรณไม้ที่มักพบตามบริเวณป่าเบญจพรรณทั่วไป